Magazin über das Leben in Lüneburg
Themen
Alle Themen und Artikel

De Ilmenau

geschrieben von Johann Leupold im September 2016

In’t Internet kannst du finnen, dat de Ilmenau „der bei weitem größte Fluss der Lüneburger Heide“ is. Ahn de Ilmenau hett woll ok Lümborg nich groot weern künnt. Se is näämlich fröher för Lümborg heel wichtig ween. Vör över dusend Johrn harrn se ja de de B4 noch nich erfunnen un dorüm weer de Ilmenau von Noord na Süüd ’n goden Verkehrsweg. Aver de Lüüd, de bi de Hliuni-Borg up den Kalkbarg wahnen, dreven ok Hannel na Oost un West. Un da weer de Ilmenau ehr hinnerlich för den Verkehr. Fohr du mal mit’n Ossenwagen eerst dör den Modder an’t Över un denn dör depet Water!
So buen de Lüüd, denn ’ne Brüch. Un denn heet dat bald „mons, pons, fons“ un Lümborg harr sien Wapen tohoop! „Pons“ weer de Brüch, de denn later de Ole Brüch heeten hett. Keen över de Brüch wull, möss Toll betahlen. De Buern vun Oster Everinge hett dat mit dree Garven Koorn för dat heele Johr afmakt. Frömde Fohrlüüd mössen aver een Penn betahlen (för een Penn hest du foffteihn Eier köpen kunnt!). So hett de Ilmenau un de Brüch darför sorgt, dat Geld in de Kass keem.
De Naams vun Flüss sünd meist ooroolt. Veel heet blot „Au“ oder „Aue“ un dat bedüüt man blot ­„Water“. Wi hebbt aver ’ne Au mit noch ’n „Ilm“ an’n Anfang. Un worüm dat?
„Ilm“ gifft dat ok Alleen. In Düütschland gifft dat sogor twee Flüss de blot Ilm heet – ahn -au. De een geiht dör Weimar, wo de ole Goethe sien Goornhuus hatt hett. De annere Ilm löppt in Bayern. Dor sünd se seker, dat „Ilm“ wat mit den Boom „Ulme“ to doon hett, wo se fröher „Ilme“ to seggt hett.
Use Imenau hett aver mit den Boom nix to doon. Wo se ehrn Naam her hett, lett sik täämlich goot rutfinnen. De achterste Sülv „-au“ bedüüt ’n Water; dat weet ji ja al. Aver ok „Ilm“ hett wat mit Water to doon. Een, de sik mit Spraken goot utkennt, hett mi seggt, dat de Sülv „ilm“ noch ut de Tiet vör de Germanen hangenbleven is un nix anners bedüüt, as „fleten“. De Germanen hett dat övernahmen un denn ehr „-au“ anhangt – fardig weer de Ilmenau. Wenn du nu „Ilmenau“ up Hoochdüütsch översetten wullt, denn mutt dat woll „fließender Fluss“ heeten.
Mit dat „ilm“ is use Gegend sogor so’ne Oort „Ilm-Zentrum“. In Bewick gifft dat den „Ilmer Weg“ un de Straat „Im Ilmer“. In Roydorf bi Winsen kannst du den „Ilmer Stieg“ un den „Ilmer Barg“ finnen un in Veerhöfen finnst du „Am Ilmer“ un „Ilmer Hof“. Meist flütt dor hüüt aver keen ­Water mehr.
So as de Werser ok, hett use Ilmenau gor keen egen Spring. Se entsteiht nämlich eerst bi Uelzen ut de beiden Beeken Stederau un Gerdau. De ­Gerdau hett ehrn Spring nich wiet af vun Faßbarg. De Stederau heet eerst von Stederdörp an so. Vörher heet se blot Aue.
De Ilmenau is keen echtet Wildwater. Up de sösstig Kilometers vun Uelzen bit na Hoopte, mutt dat Water man blot dreeundörtig Meters bargdal fleten. Dat Gefäll kann een in Perzent gor nich mehr utdrücken. Dorüm maakt se ok in’n Süden von Düütsch Evern so grote Bogens. Liekers hett de Lümborger Kanuclub an’n Wandrahm ’ne Trainingsstreck, wo junge Lüüd dat Slalomföhren mit ehre Bööd traineert.
Wenn du de heele Läng vun de Ilmenau weeten wullt, denn muttst du mit de Stederau anfangen un de beiden Flüss tohoop tellen, so as ok bi den Mississippi-Missouri. Man blot: bi den Mississippi-Missouri sünd dat över sössdusend Kilometers un bi de Ilmenau sünd dat blot hunnert un söven.
De Ilmenau hett nich blot daför sorgt, dat dat in Lümborg mit den Hannel löppt, se hett sik ok al in’t Middeloller för de Lümborgers afmarachen mösst. Dree Möhlen hett se dreihen mösst. Toeerst de Raatsmöhl un denn de Abts-Möhl un up de annere Siet noch de Lüner Möhl. Ik weet nich ob de Ilmenau dat geern daan hett. Villicht ut Gnatz hett se denn af un to Hochwater kregen un denn kunn dat ween, dat de Hüüs an’n Werder un in’n „Waterveertel“ ünner Water stünnen.
Darüm wurr denn an’t Enn vun dat negenteihnte Johrhunnert de „Lösegraven“ utbuut. Dat Wehr sorg daför, dat de Möhlen jümmers noog Water kregen. Un wenn in’n Fröhjohr toveel Water de ­Ilmenau dalkeem, denn wurr dat Wehr open maakt, dat mehrste Water floot üm de Stadt rüm un de Lüüd an’n Werder behollen dröge Fööt. ¶

Anzeige